COVID-19 ve Kronik Hastalılar

Kronik Hastalığı Olan Kişilere Genel Öneriler Nelerdir?

• Mevcut ilaçlar kullanılmaya devam edilmelidir. Doktora danışılmadan tedavi planı kesinlikle değiştirilmemelidir.
• Kullanılan tüm ilaçlar en az 2 hafta yetecek şekilde depolanmalıdır. Eczaneye gitme sıklığını azaltmak amacıyla mümkün olan durumlarda doktor ve eczacıya danışarak daha uzun süre yetecek ilaç stoklanması önerilmektedir.
• Doktora danışılarak aşıların güncel olduğu kontrol edilmelidir. Özellikle 65 yaş üstü kişilerin ve kronik hastalığı olanların influenza ve pnömokokal hastalık aşılarını yaptırmaları önerilmektedir.
• Kronik hastalık ile ilgili ortaya çıkan acil durumlar ertelenmemeli, uygun tıbbi destek alınmalıdır.

Kronik Akciğer Hastalığı Olan Kişiler

Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), idiyopatik pulmoner fibroz ve kistik fibroz gibi kronik akciğer hastalıkları olan kişiler COVID-19 konusunda toplumun geneline göre daha yüksek risk altında kabul edilmektedir. COVID-19 ile ilgili veriler sınırlı olmakla birlikte diğer viral solunum yolu hastalıklarından elde edilen bilgiler, COVID-19’un kronik akciğer hastalığı olan kişilerde alevlenmelere sebep olabileceği ve hastalığı şiddetlendirebileceğini göstermektedir.

Neler Yapılmalıdır?

• Mevcut ilaçlar kullanılmaya devam edilmelidir (Steroid içerenler dahil).
• Belirtileri daha da kötüleştiren tetikleyicilerden uzak durulmalıdır.

Astımı Olan Kişiler

Orta ila şiddetli derecede astımı olan kişiler, toplumun geneline göre COVID-19 konusunda daha yüksek risk altındadır. COVID-19 solunum yolunu etkilediğinden (burun, boğaz ve akciğer) astım ataklarını tetikleyebilir, hastalığı şiddetlendirebilir ve ayrıca pnömoniye sebep olabilir.

Neler Yapılmalıdır?

• Astımın kontrol altında tutulması çok önemlidir, bu sebeple mevcut ilaçlar kullanılmaya devam edilmelidir (Steroid içeren inhalerler dahil).
• Astım tetikleyicilerden kaçınılmalıdır.
• Evde astımı olmayan ve evi dezenfekte edebilecek başka birinden destek istenmelidir.

Diyalize Giren Kronik Böbrek Hastalığı Olan Kişiler

Diyaliz ile tedavi edilen kronik böbrek hastalığı olan kişiler COVID-19 konusunda yüksek risk altındadır. Diyalize giren hastaların bağışıklık sistemlerinin zayıflamış olması, böbrek yetmezliğinin kontrol altına alınması için aldıkları tedaviler ve uygulamalar ve diyabet gibi eşlik eden durumlar nedeniyle enfeksiyonlara karşı daha korunmasızdır.

Neler Yapılmalıdır?

• Diyaliz zamanı kesinlikle kaçırılmamalıdır.
• Hasta hissediliyorsa hemen doktora veya diyaliz kliniğine başvurulmalıdır.

Diyabetli Kişiler

Tip 1, tip 2 veya gestasyonel diyabetliler COVID-19 konusunda yüksek risk altındadır. Diyabet ve diyabetle ilişkili diğer sağlık sorunları COVID-19 hastalığını şiddetlendirebilir ve üstesinden gelmeyi zorlaştırabilir.

Neler Yapılabilir?

• Diyabet tedavisine ve insüline her zamanki gibi devam edilmelidir.
• Kan şekeri her dört saatte bir test edilmeli ve sonuçları takip edilmelidir.
• En az iki hafta yetecek kadar diyabet ilacı ve insülinin bulunduğundan emin olunmalıdır.

Bağışıklığı Zayıflamış Olan Kişiler

Kanser tedavisi, kemik iliği veya organ nakli, HIV pozitif hastalar ve uzun süreli kortikosteroid veya bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açan diğer ilaçların kullanımı dahil olmak üzere birçok sağlık durumu ve tedavi, bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açabilir. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerin, COVID-19 gibi virüsler de dahil olmak üzere bulaşıcı hastalıklarla mücadele etme yeteneği azalmaktadır. COVID-19’a neden olan virüs hakkında bilgi sınırlıdır, ancak benzer virüslere dayanan veriler, bağışıklığı baskılanmış hastaların diğer COVID-19 hastalarından daha uzun süre bulaşıcı kalabileceğini ve hastalık semptomlarının daha şiddetli yaşanabileceğini göstermektedir.

Neler Yapılmalıdır?

• Önerilen ilaçlara veya tedavilere devam edilmeli ve sağlık uzmanının tavsiyelerine uyulmalıdır.

Karaciğer Hastalığı Olan Kişiler

Siroz dahil kronik karaciğer hastalığı olan kişiler, COVID-19 konusunda daha yüksek risk altındadır. COVID-19 hastalığı ve bu hastalıkta kullanılan ilaçlar, özellikle kronik karaciğer problemleri olanlar için karaciğerde zorlanmaya neden olabilmektedir. Bunun yanı sıra şiddetli karaciğer hastalığı olan insanlar zayıflamış bir bağışıklık sistemine sahip olabilir ve bu durum vücudun COVID-19 ile savaşmasını zorlaştırabilir.

Neler Yapılabilir?

• İlaçlar tam olarak reçete edildiği gibi alınmalıdır.

Şiddetli Obezitesi Olan Kişiler

Vücut kitle indeksi (BMI) 40 veya üzeri olarak tanımlanan şiddetli obezite, kişileri COVID-19’dan kaynaklanan komplikasyonlar için daha yüksek riske sokmaktadır.

Şiddetli obezite, COVID-19’un önemli bir komplikasyonu olan akut solunum sıkıntısı sendromu (ARDS) riskini artırmaktadır. Ek olarak şiddetli obezitesi olan kişilerde, eşlik eden hastalık riski yüksek olduğundan, COVID-19 semptomları daha şiddetli görülebilmektedir.

Kalp ve Damar Hastalığı Olan Kişiler

Kalp yetmezliği, koroner arter hastalığı, konjenital kalp hastalığı, kardiyomiyopatiler ve pulmoner hipertansiyon gibi kalp hastalıkları olan kişiler COVID-19 konusunda genel topluma kıyasla daha yüksek risk altındadır. COVID-19 solunum sistemine zarar verebilir ve kalbin çalışmasını zorlaştırabilir. Kalp yetmezliği ve diğer ciddi kalp rahatsızlıkları olan kişiler için COVID-19, semptomlarının kötüleşmesine neden olabilmektedir.

Neler Yapılabilir?

• İlaçlar tam olarak reçete edildiği gibi alınmalıdır. Kalp yetmezliği veya yüksek tansiyon tedavisi için kullanılan anjiyotensin dönüştürücü enzim inhibitörlerine (ACE-I) veya anjiyotensin-II reseptör blokerlerine (ARB) devam edilmelidir. Bu tedaviler mevcut klinik kılavuzlar tarafından önerilmektedir.
• En az iki hafta yetecek ilaç stoğunun olduğundan emin olunmalıdır.

.

Hemoglobin Bozukluğu Olan Kişiler

Orak hücreli anemi ve talasemi gibi hemoglobin bozuklukları, COVID-19’dan kaynaklanan hastalık konusunda yüksek risk oluşturmaktadır. Hemoglobin bozuklukları şiddetli çoklu organ komplikasyonlarına yol açabilmekte ve COVID-19 semptomlarının şiddetinin artmasına sebep olabilmektedir

Neler Yapılmalıdır?

• Olası tetikleyicilerden kaçınılarak vazo-oklüzif atakları veya ağrı krizleri önlenmeye çalışılmalıdır.

Referanslar:

1. Centers for Disease Control and Prevention. Coronavirus Disease 2019. Groups at Higher Risk for Severe Illness. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/need-extra-precautions/groups-at-higher-risk.html (Erişim Tarihi: 25.05.2020).