Ergenlik dönemi çocukluk çağı ile yetişkinlik çağı arasındaki dönemidir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından 10-19 yaş grubu “Ergen (Adolesan)” yaş grubu, 15-24 yaş grubu ise “Genç” yaş grubu olarak tanımlanmaktadır. Ergenlik ve gençlik dönemlerine ait yaşların kesişmesi nedeniyle de 10- 24 yaş grubu “Genç İnsanlar” olarak değerlendirilmektedir.
10- 19 yaş arasındaki ergenlik dönemi üçe ayrılmaktadır. Erken ergenlik dönemi 10-13 yaş, orta ergenlik dönemi 14-16 yaş ,geç ergenlik dönemi 17-19 yaşları kapsar.
Ergenlik döneminde fiziksel, ruhsal, biyokimyasal, sosyal ve zihinsel anlamda büyük değişimler yaşanır. Çocukluktan ergenliğe uzanan bu yolda ailenin ve çocuğun çözmesi gereken en önemli konu ergenin kimlik bilincinin oluşmasıdır. Ben kimim sorusunun cevabını bulmak en önemli konudur.
Ergenlik dönemi, çocuk olmaya özgü davranış ve tutumların yetişkin davranış ve tutumlarına dönüştüğü, cinsiyet kimliğinin ve yetilerinin kazanıldığı, erişkin olmanın psikolojik ve somatik alt yapısının hazırlandığı dönemdir. Ergenliğe giriş yaşı yaşanan ortam, ırk, cinsiyet, sosy oekonomik şartlar, genetik yapıya göre değişimler gösterebilir.
Ergenlerde cinsel gelişim ve büyüme atağı başladıktan sonra yılda en az bir kez yapılacak kontrollerde boy uzunluğunun, vücut ağırlığı artışının ve cinsel gelişiminin değerlendirilmesi uygundur. Erkek ya da kızlarda fiziksel büyüme ve cinsel gelişmenin değerlendirilmesi sırasında psikososyal yapının değerlendirilmesi de yapılmalıdır (bk. Ergenlerde Psikososyal Gelişme konusu). Ergenlik döneminde sağlığın korunması ve geliştirilmesi için sağlıklı ergenin takibi son derece önemlidir.
Ergenlik belirtileri nelerdir?
Ergenliğe geçiş cinsler arasında da farklılıklar gösterir. Kızlar genel olarak ergenliğe erkeklerden daha erken yaşta girerler. Ergenlik dönemi genellikle kızlarda 10-12, erkeklerde ise 11-14 yaşlar arasında başlamaktadır. Ergenlik dönemi kızlarda âdet kanamaları ve idrarda östrojen hormonunun görülmesiyle, erkeklerde ise gece boşalmalarının başlaması ve idrarda androjen hormonlarının görülmesiyle başlar.
Bu dönemde hem fiziksel olarak dış görünüşte değişimler, hem de psikososyal değişimler olur. Fiziksel değişim, genellikle ergenliğin başlangıç noktası olarak kabul edilir. Kızlarda öncelikle göğüs ve kalça gibi bazı bölgelerde genişleme olur, kıllanma artar, östrojen hormonu salınımı ile yumurtalıklardan yumurta üretimi ile adet döngüsü başlar. Erkeklerde öncelikle ses çatallaşmaya başlar, vücut kilosu artar, boy uzar, kas dokusu artar ve deri yağlanır, vücut kıllanmaları artar. Erkeklik hormonunun artması ile cinsel organlar ve testisler büyür. Cinsel olarak uyarılabilme ve ereksiyon başlar ve sperm üretimi de bu dönemde başlar.
Ergenlik Döneminde Psikososyal Gelişme
Ergenlik dönemi hızlı bir büyüme ve gelişme sürecidir. Birçok değişimin aynı zamanda yaşandığı bir dönemdir. Her ergen için aynı psikososyal gelişimi tanımlamak mümkün değildir. Ergenliğin dönemlerine bağlı olarak psikososyal gelişim farklılık gösterir.
Erken ergenlik döneminde, ergenler ayna karşısında uzun vakit geçirirler. Aynı cinsiyetten kişilerle yakın arkadaşlıklar kurma eğilimi fazladır. Soyut düşünebilme yeteneği gelişmeye başlar. Duygusal dalgalanmalar sık görülür.
Orta ergenlik döneminde, arkadaş grupları daha fazla önem kazanır. Genellemeler yapabilir, soyut düşünebilir ve çevresel uyaranlara, düşünerek tepki verebilir, bilişsel gelişim tamamlanır. Cinsel kimlik gelişmiştir ve karşı cinse ilgi duyma, tanımaya çalışma önem kazanır. Anne babadan farklı birey olma ve bu durumu onlara kabul ettirme isteğinden dolayı çatışmalar çıkar. Kendi kararlarını verebilme ve bağımsızlık isteği açıkça ifade edilir. Bağımsızlık istekleri doğrultusunda aile bireyleri ile ergen arasında değişik tartışmalar ortaya çıkabilir. Ne yapmaları gerektiğinin söylenmesinden aşırı rahatsız olabilirler.
Geç ergenlik döneminde, bu zamana kadar kazanılmış duygular ve davranışlar harmanlanarak sentezlenir. Kimlik duygusu oluşur. Oluşan kimlik duygusu ile yakın ilişkiler kurabilme, kendine iş ve eş seçebilme gibi becerileri kazanır ve toplum içinde erişkin rollerini üstlenecek sorumluluğa sahip olarak erişkinlik dönemine geçer.
Ergenlik dönemi zor geçen bir dönem olmasına rağmen, birçok ergen bu zorluklarla baş edebilir. Ancak bazıları baş etme konusunda sıkıntı yaşayabilir, destek çok önemlidir. Ergen, erken ve orta ergenlikte destekleyici bir aile ve arkadaş grubunda bulundu ise geç ergenlik dönemini de başarı ile geçirir. Bu aşamada ailenin ergeni anlaması ve destek olması çok önemlidir.
Ergenlerin bu döneme özel sağlık problemleri de olabilir. Kızlarda meme sorunları ve hastalıkları, adet döngüsü ve sorunları, erkeklerde cinsel organlarına özel sorunlar, cilt problemleri, beden yapısı değişimine bağlı duruş, omurga problemleri, eklem problemleri, beslenme ile ilgili problemler ve psikolojik problemleri olabilir. Bu konularda da ailelerin problemlerini takip etmek ve desteklemeleri ve bu problemlerini açıklıkla konuşabilecek iletişim içinde olmaları önemlidir.
http://www.aep.gov.tr/wp-content/uploads/2012/10/01_01_hayatin_ilk_ceyregi.pdf
Bu site SIM Creative & Digital Reklam Ajansı tarafından hazırlanmıştır.
Bu web sitesi, uzman doktorlar tarafından güvenilir kaynaklardan derlenen temel sağlık bilgilerini kapsar; kişiye özel sağlık tavsiyeleri içermez. Size özel tıbbi tavsiye için bir sağlık kuruluşuna başvurabilir veya Doktora Online Danış seçeneği ile hekimine sorunuzu yöneltebilirsiniz.
