JİNEKOLOJİK KANSERLER (KADIN KANSERLERİ)

Sık görülen jinekolojik kanserler:

• Rahim ağzı kanseri
• Rahim (endometrium) kanseri
• Yumurtalık (over) kanseri

Ve

• Meme kanseri

Daha nadir görülen türler vajinal kanser, fallop tüpü kanseri ya da vulva kanseridir.

RAHİM AĞZI (SERVİKS) KANSERİ

Rahim ağzı kanseri, ülkemizde kadınlarda dokuzuncu sırada görülen kanser türüdür. Rahim ağzı kanseri, nedeni tamamen aydınlatılmış bir kanser olup önlenebilir bir hastalıktır.

Rahim ağzı kanseri için risk faktörleri:

• Human Papilloma Virus (HPV) enfeksiyonu
• Yüksek doğurganlık sayısı
• Düşük sosyoekonomik düzey
• Cinsel yolla bulaşan başka enfeksiyonların da olması
• Erken yaşta (16 yaştan önce) ilk cinsel ilişki
• Birden fazla cinsel partner varlığı
• Tütün kullanımı
• Beslenme alışkanlığı (meyve ve sebzeyi az tüketmek rahim ağzı kanseri riskini artırmaktadır)
• Özellikle 5 yıldan daha uzun süreli doğum kontrol hapı kullanımı
• Bağışıklık sisteminin baskılanması

HPV ve rahim ağzı kanseri:

Rahim ağzı kanseri HPV ile ilişkili olan en yaygın hastalıktır. Neredeyse tüm rahim ağzı kanserileri HPV enfeksiyonu nedeniyledir. HPV ayrıca kadın ve erkeklerde cinsel organ ve ağız boşluğu kanserlerine de neden olmaktadır.  Cinsel olarak aktif kadın ve erkeklerin çoğuna, yaşamlarının bir noktasında HPV cinsel aktivite sırasında deri temasıyla bulaşabilir. HPV enfeksiyonlarının çoğu, belirtilere veya hastalığa neden olmaz ve kendiliğinden düzelir. Bununla birlikte, belirli HPV tipleri (çoğunlukla 16 ve 18) ile devam eden enfeksiyon, kanser öncesi lezyonlara neden olabilir. Tedavi edilmezse, bu lezyonlar rahim ağzı kanserine ilerleyebilir, ancak bu ilerleme genellikle uzun yıllar alır.

Rahim ağzı kanseri belirtileri:

Rahim ağzı kanserinin belirtileri, ancak kanser ileri bir aşamaya gelindiğinde ortaya çıkma eğilimindedir ve aşağıdaki belirtiler görülebilir:

• Menstrüasyon (adet) dönemleri arasında düzensiz kan lekesi veya hafif kanama
• Menopoz sonrası lekelenme veya kanama
• Cinsel ilişki sonrası kanama
• Cinsel ilişki sırasında ağrı
• Sırt, bacak veya kadın cinsel organlarının olduğu bölgede ağrı
• Yorgunluk, kilo kaybı, iştahsızlık
• Artan vajinal akıntı, bazen pis kokulu
• Tek ya da iki bacakta şişkinlik
• İdrar yaparken ağrı

Rahim ağzı kanseri tanısı:

Rahim ağzı kanseri, tarama ve erken teşhis ile tedavisi yüzde yüz mümkün olan bir kanserdir, günümüzde kanserden ölüm nedenleri arasında geride yer almaktadır. Bu da rahim ağzı kanseri taramasının önemini arttırmaktadır.

Günümüzde HPV testleri rahim ağzı kanseri taramasında yer almaktadır. HPV testi rahim ağzı hücrelerde virüsün tespiti esasına dayanan bir testtir. Pap smear testi ise, dökülen rahim ağzı hücrelerin toplanıp incelenmesi esasına dayanan bir testtir.

HPV ve Pap smear testi son derece basit ve ağrısız işlemler olup testler aynı anda yapılmaktadır.

Ülkemizde ulusal kanser tarama standartlarına göre; 30-65 yaş grubundaki her kadın 5 yılda bir HPV ve Pap smear testi ile taranmaktadır.

Tedavi:

Rahim ağzı kanserinde; cerrahi, ışın tedavisi (radyoterapi) ve ilaç tedavisi (kemoterapi) gibi farklı tedavi seçenekleri uygulanmaktadır.

Rahim ağzı kanserinde en etkili korunma yöntemleri:

• HPV aşısı
• 30 yaşından itibaren tarama testlerini düzenli bir şekilde yaptırmak
• Güvenli cinsel ilişki konusunda eğitim
• Cinsel ilişki sırasında prezervatif (kondom) kullanmak

Rahim ağzı kanseri nasıl önlenir?

Rahim ağzı kanseri önlenebilen bir hastalıktır. Ülkemizde rahim ağzı kanseri taramaları ÜCRETSİZ olarak Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerinde (KETEM, Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM), Toplum Sağlığı Merkezlerinde (TSM) ve Sağlıklı Hayat Merkezlerinde  (SHM) yapılmaktadır.

Kimlere HPV aşısı uygulanmalıdır?

HPV aşısının, 2 doz halinde 11-12 yaşındaki erkek ve kız tüm çocuklara uygulanması CDC (Hastalık kontrol ve korunma merkezi) tarafından önerilmektedir. 2 doz arasında 6-12 ay beklenmelidir. Eğer daha ileri yaşta uygulama tercih edilirse (15 yaşından sonra) 2 yerine 3 doz aşı gerekecektir.

HPV aşısı 26 yaşına kadar herkese önerilmektedir. 26 – 45 yaş arası kişiler hekimleri ile görüşerek aşı gerekliliğine ve etkililiğine karar vermelidirler. İleri yaşta aşı etkinliği ve yararı azalmaktadır.

RAHİM (ENDOMETRIUM) KANSERİ

Rahim kanseri nedir?

Endometrium kanseri endometrium olarak isimlendirilen rahim iç zarının kanseridir. Rahim; alt kısımda vajinaya uzanan serviks (rahim ağzı) ve üst kısımda gövde olarak adlandırılan iki kısımdan oluşur.

Rahim kanserinin en sık görülen belirtileri:

• Anormal veya devam eden kanama
• Lekelenme:Özellikle menapoz dönemindeki kanamalara dikkatle yaklaşılmalıdır.
• Alt karın bölgesinde(pelvik bölgede) ağrı, rahatsızlık veya baskı hissi
• Karında şişkinlik
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Genital bölgede kitle

Rahim kanseri risk faktörleri:

Endometrium kanserine neyin sebep olduğunu tam olarak bilinmemekte olup, bilinen risk faktörleri şunlardır:

• İleri yaş
• Aile öyküsü
• Erken başlayan ve geç yaşa kadar devam eden adet görmek,
• İnfertilite(kısırlık) öyküsü veya doğum yapmamış olmak
• Obezite

Rahim kanseri tanısını nasıl konulur?

• Endometrial biyopsi
• Histeroskopi: Doktor ince bir kamerayla rahim içerisine girerek anormal kanamaya neyin sebep olduğunu anlamaya calışır. Eğer gerekirse biyopsi de alınabilir.
• Dilatasyon ve küretaj (D&C): Biyopsi doktora kanser olup olmadığını net olarak gösteremeyecek kadar az ise D&C yapılmalıdır.
• Bunun dışında ultrasonografi, MR, bilgisayarlı tomografi gibi farklı yöntemler de tanıda kullanılabilir.

Tedavi

Her hastanın tedavisi farklılık göstermekte olup, tedavi kararında hastalığın yeri, evresi, hastanın yaşı ve diğer sağlık sorunları gibi birden fazla faktör etkilidir.

Multidisipliner bir çalışma gerektiren bu tedaviler ; cerrahi, hormonal tedaviler, radyoterapi, kemoterapi gibi farklı seçenekleri içermektedir.

OVER (YUMURTALIK) KANSERİ

Yumurtalık kanseri nedir?

Yumurtalık kanseri overler(yumurtalıklar) ya da fallop tüplerinden ve de karın zarından köken alan bir kanserdir. Erken evrede tanı alan yumurtalık kanserleri tedaviden en çok yararı görür.

Yumurtalık kanseri belirtileri nelerdir?

• İnatçı kasık ve karın ağrısı
• Artmış karın çevresi / inatçı şişkinlik – gelip geçici şişkinlik değil
• Hazımsızlık ve bağırsak şikayetleri
• Artmış idrara çıkma ihtiyacı ve/veya aciliyet hissi

Risk Faktörleri

• Over kanseri riski yaş, yaşam stili, doğurganlık ve aile öyküsü gibi bazı faktörlerden etkilenmektedir.
• BRCA1 or BRCA2 genlerinde mutasyon gibi spesifik kalıtımsal anomalileri olan kadınlarda over kanseri riski belirgin olarak artmıştır.

Yumurtalık kanseri tanısı nasıl konulur?

Over kanseri tanısı için bazı over kanserlerinde üretilen bir protein olan CA 125’in bakıldığı kan testleri ve ultrason veya tomografi gibi görüntüleme yöntemlerini içeren bir seri tanısal test yapılabilir

Yumurtalık kanseri tedavisi nasıldır?

Over kanserinin tedavisinde cerrahi ve kemoterapi ilk etapta tercih edilmektedir. Özellikle de yüksek dereceli seröz kanser olarak bilinen tip için bevacizumab gibi antikorlar ve BRCA mutasyonu bulunan over kanserleri için hedefe yönelik tedaviler gibi yeni tedavi yöntemleri araştırılmaktadır.

Kaynaklar:

1. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-turleri/kanser-turleri/over-yumurtal%C4%B1k-kanseri.html
2. https://www.cdc.gov/cancer/cervical/basic_info/prevention.htm
3. https://www.cdc.gov/hpv/parents/vaccine.html#:~:text=Two%20doses%20of%20the%20HPV,shots%20given%20over%206%20months.
4. https://www.cdc.gov/cancer/ovarian/basic_info/