KADIN HASTALIKLARI

ENDOMETRİOZİS

Endometriozis üreme çağındaki kadınlarda görülen bir hastalıktır. Endometriozis’te normal olarak rahim iç tabakasında bulunması gereken endometrium’a benzeyen doku rahim dışında vücudun diğer bölgelerinde de bulunmaktadır. Rahim dışındaki bu endometriozis odakları ağrı, kısırlık ve diğer bazı sorunlara neden olabilmektedir.

Endometriozisin en sık görüldüğü yerler:

• Karın boşluğu, özellikle yumurtalıklar
• Rahime ait tüpler
• Rahimi destekleyen bağlar
• Vagina adını verdiğimiz döl yatağı ve anal kanal arasındaki alan
• Rahim dış yüzeyi
• Karın boşluğunun yüzeyi

Endometriozis odakları genel olarak habis veya kanser değildir.

Normal yerleşimlerinin dışında olmasına rağmen normal bir doku tipi içerirler. Adet döneminde rahim içerisinde olduğu gibi bu alanlarda kalınlaşma, yıkılma ve kanama olmaktadır.

Endometriozis belirtileri:

• Endometriozisin en sık görülen belirtisi adetten önce ve adet esnasında görülen ağrılar (Genellikte normal adet sırasında görülen sancılardan daha şiddetlidir)
• Cinsel ilişki sırasında ve sonrasında görülen ağrılar
• Kısırlık – Endometriozisli hastaların % 30-40’ında kısırlık görülmektedir
• Düzensiz veya fazla kanamalar
• Diğer belirtiler ise yorgunluk, adet sırasında ağrılı barsak hareketleri, sırtın alt tarafına vuran ağrı, adet sırasında ishal veya kabızlık ve diğer barsak rahatsızlıkları olabilir.

Endometriozis nedenleri:

Endometriozisin nedeni bilinmemektedir. Bu konuda farklı kuramlar mevcuttur.

Endometriozis tanısı:

Endometriozis tanısı kadın hastalıkları ve doğum uzmanları tarafından muayene ve diğer cerrahi tetkikler ile konur.

Endometriozis tedavisi:

Endometriozisin kesin bir tedavisi bulunmamaktadır fakat belirtileri giderici yöntemler mevcuttur. Bunlara doktorunuz ile birlikte karar vermeniz gerekmektedir. Bunlardan bazıları:

• Ağrı kesiciler
• Hormonal ve doğum kontrol tedavi yöntemleri
• Cerrahi ile endometriozis dokularının ya da etkilenen organların alınması

Gebelik ve endometriozis:

Gebeliğin sıklıkla belirtilerde gerilemeye neden olması ve çocuk arzusu olanlarda hastalığın süresi uzadıkça gebe kalma şansının azaldığına inanıldığı için, endometriozisli hastalara gebeliği ertelememeleri önerilmektedir. Endometriozisli kadınlarda dış gebelik ve düşük şansı yüksek olabilir.

Referanslar:

https://www.nhs.uk/conditions/endometriosis

https://ezheah.saglik.gov.tr/TR,396655/endometriozis.html

Polikistik Over Sendromu (PKOS)

Polikistik over sendromu, en sık 30 yaş altı kadınlarda görülen ve overde kalın bir over dokusu içinde iyi huylu birçok kist ile karakterize bir hastalıktır.Bu olgularda yumurtlama olmaması söz konusudur.

Polikistik over hastalığı üreme çağındaki kadınların %3 ile 5’ini etkileyen yaygın bir tablodur ve günümüzde daha nedeni tam anlamı ile bilinenemektedir.

PKOS’un 3 temel özelliği şunlardır:

• Düzensiz adetler
• Yüksek düzeyde erkek üreme hormonları
• Rahimde çoklu kistik görünüm.

PKOS belirtileri:

PKOS belirtileri genellikle geç ergenlik ya da 20li yaşların başında görülmeye başlar. Bunlar:

• Düzensiz adetler ya da adet görmeme
• Gebe kalamama
• Genellikle yüz, göğüs, sırt ya da kalçada beklenmeyen tüylenme
• Kilo artışı
• Saçlarda incelme ve saç kaybı
• Yağlı cilt ya da sivilcenlenme

PKOS aynı zamanda gelecekte oluşabilecek tip-2 şeker hastalığı ve yüksek kolesterol gelişimi gibi sağlık problemleri ile de ilişkilidir. Bunun yanında uzun süreli adet düzensizlikleri endometrium kanseri riskini arttırır. Yumurtlama olmadığı için endometrium üzerinde progesteron hormonu desteği olmaz ve bu nedenle endometrium uzun süre sadece östrojene maruz kalır, bu nedenle kanser riski artar.

Son yıllarda yapılan çalışmalar PKOS ile insülin hormonu arasında ilişki olduğunu göstermiştir. PKOS’da hücrelerde insülüne karşı bir direnç vardır. Bu yüksek dozda insülin yumurtalıkları etkileyerek yumurtlamayı engeller ve sonuçta androjenlerde artış olur. İnsülün direnci PKOS’lu zayıf kadınların %30’unda saptanırken şişman kadınlarda bu oran %75’e kadar ulaşmaktadır.

PKOS tanısı nasıl konur?

Polikistik over sendromu tanısı klinik bulgular, laboratuvar tetkikleri ve ultrason incelemesinin bir arada değerlendirilmesi ile konur. En değerli tanı yöntemlerinden birisi transvajinal ultrasonografi incelemesidir. Ultrasonografide yumurtalık kenarlarında çok sayıda küçük kist saptanır.

PKOS tedavisi

• Adet düzensizliği tedavisi:

Fazla kilolar hem PKOS’lu hem de PKOS olmayan hastalarda adet problemlerine yol açan nednelerden biridir. Şişman hastalarda kilo verilmesi çoğu zaman yumurtlamanın yeniden başlaması için yeterli olmaktadır.

35 yaşından küçük ve çocuk istemeyen hastalarda adetleri düzene sokmak için doğum kontrol hapları en sık tercih edilen ilaç gurubudur. İkinci sırada ise adetin 15. günnden sonra kullanılan progesteron ilaçları gelir. Her iki ilaç grubu da adetleri düzene sokar.

• Kısırlık tedavisi:

Yumurtlama bozukluğuna bağlı infertilite problemi yaşayan kadınların %70’inde sorun PKOS’dur. Bu durum şişman hastalarda daha belirgindir. Çocuk isteği olan PKOS hastalarında ilk planda yapılması gereken kilo verilmesidir. %5 civarında bir kilo kaybı genelde yumurtlamanın başlaması için yeterlidir. PKOS hastalarında yumurtlamayı uyarıcı ilaçlar da mevcuttur ve hekim kararı ile kullanılabilir. Bunların yanında bazı cerrahi tedavi yöntemleri de mevcuttur

• Tüylenme tedavisi:

Androjen adı verilen erkeklik hormonlarının fazlalığına bağlı olarak ortaya çıkan tüylenme (hirsutizm) PKOS’lu vakalarda sıklıkla görülen bir durumdur. Doğum kontrol hapları kandaki androjen düzeylerini düşürdüğünden yeni tüy çıkmasını engelleyebilirler. Hirsutism tedavisi uzun süreli bir tedavidir. Başarı için 8-18 ay tedavi gerekebilir.  Var olan tüyler tedavi ile yok edilemez bu nedenle bleaching ya da epilasyon gereklidir.

Kaynaklar:

1. https://ezheah.saglik.gov.tr/TR,396652/polikistik-over-sendromu.html
2. https://www.nhs.uk/conditions/polycystic-ovary-syndrome-pcos/diagnosis/