Doktorum Webde

Adet düzeni ve bozuklukları

ADET DÜZENİ VE BOZUKLUKLARI

Ergenlik çağına giren kızlar adet görmeye başlar. Adet döngüsü (menstruel siklus) 21 ile 40 gün arasında değişkenlik göstermekle birlikte ortalama 4 haftadır. Bu süre içinde kadın üreme organlarında bir dizi değişiklik gözlenir ve adet kanaması gözlenir.

Adet kanaması (regl) nedir?

Adet kanaması, birkaç gün boyunca kadının vajinasından kan geldiği, adet döngüsünün doğal bir parçasıdır. Kanama 3 ile 8 gün arası sürebilir. Bu süre ortalama 5 gündür. İlk 2 gün, genellikle kanamanın en yoğun olduğu günlerdir.

Adet kanı nasıl görünür?

Kanamanın yoğun olduğu günlerde kırmızı görünürken daha hafif günlerde pembe, kahverengi ya da daha koyu renkte olabilir. Adet kanaması sırasında ortalama 30 – 72 ml kan kaybedilir. Bazı kadınlarda kanama daha şiddetlidir.

Adet döngüsü ne zaman başlar? Menarş nedir?

Çocukluk çağından ergenlik çağına geçiş döneminde, ortalama olarak 12.5 yaşında kız çocukları ilk adet kanamasını görürler. Bu ilk kanama (menarş) henüz yumurtlama süreci devreye girmediğinden, gerçek ve düzenli aralıklarla oluşan bir adet kanaması olmayabilir. Bu normaldir.

Adet kanı için ne tür ürünler kullanılmalıdır?

Adet kanaması sırasında kullanılabilecek ürünler ped, tampon ve mentruasyon kapıdır. Kişi, kanama miktarına, kişisel tercihine göre bu ürünlerden birini kullanmayı tercih edebilir.

PMS (PREMENSTRUAL SENDROM – ADET ÖNCESİ SENDROMU)

Adet döngüsü öncesi birkaç gün vücuttaki hormon dengelerinin değişmesi bazı fiziksel ve duygusal değişikliklere yol açar. Buna adet öncesi sendrom (PMS) adı verilir.

PMS belirtileri nelerdir?

  • Şişkinlik hissi
  • Memelerde hassasiyet
  • Değişken duygu durumu
  • Genel rahatsızlık ve sinirlilik hali
  • Saçta ve deride yağlanma
  • Cinsel istekte azalma
  • Başağrısı ve yorgunluk

PMS semptomaları genelde adetin başlaması ile azalarak kaybolur. Her kadında PMS gözlenmez ve her kadında belirtiler farklılık gösterebilir.

PMS ile başetme yolları nelerdir?

  • Egzersiz yapmak
  • Sağlıklı ve dengeli beslenmek
  • 7 ile 8 saat arası yeterli uyku uyumak
  • Rahatlama egzersizleri, stresle başetme yollarına başvurmak
  • Ağrı olduğunda ağrı kesici almak
  • 2 ile 3 adet dönemi sırasında kendini takip etmek ve belirtileri gözlemlemek
  • Sigara içmemek
  • Alkol alımını sınırlamak

Bazı ciddi durumlarda, eğer bu yöntemler ile fayda görülmüyor ise hekiminiz tarafından şu tedaviler uygun görülebilir:

  • Hormon tedavileri
  • Davranış terapisi
  • Antidepresanlar

İLK ADETİN GECİKMESİ (GECİKMİŞ MENARŞ)

Adet siklusunun 10 ile 16 yaşlar arasında başlaması normaldir. Her bireyde başlama zamanı değişkenlik gösterir. 16 yaşına kadar adet görmemiş, 14 yaşında hala ergenlik belirtileri göstermeyen kızların hekime başvurup kontrol edilmeleri uygundur. Hekiminiz beklemenizi önerebilir ya da bazı hormon testlerinizi inceleyebilir.

İlk adet gecikmesinin sebepleri nelerdir?

  • Gelişmedeki normal gecikmeler (ailede benzer öykü bulunması)
  • Hormonlardaki dengesizlik
  • Düşük kiloda olmak
  • Çok fazla egzersiz yapmak
  • Yeme bozuklukları
  • Ciddi stres
  • Hamilelik
  • Yumurtalıklar, rahim ya da vajina ile ilgili bozukluklar

Geciken menarş tedavi edilir mi?

Geciken ilk adetin tedavisi altta yatan sebebe bağlıdır. Bazı durumlarda hormon ya da başka tıbbi tedaviler gerektiği gibi bazı durumlarda beklemek önerilir.

REGL PROBLEMLERİ

AĞRILI ADET (ADET SANCIS):

Adet dönemlerinde ağrı hissetmek normaldir. Bunun sebebi rahim kaslarının kasılarak adet kanını dışarı atmasıdır. Egzersiz ve bazı ağrı kesiciler ağrıyı dindirmeye yardımcı olacaktır.

Hormonal doğum kontrol yöntemleri (doğum kontrol hapları, rahim içi hormonlu araç, doğum kontrol yama ya da injeksiyonlar) adet sancısını azaltmaktadır.

ŞİDDETLİ ADET KANAMASI:

Bazı kadınlarda ortalamaya göre daha şiddetli kanama görülebilir. Fakat bu kanama hayat kalitesini azaltacak kadar şiddetli ise hekime danışmakta fayda vardır.

Şiddetli adet kanaması tedavisi:

  • Bazı hormonal doğum kontrol yöntemleri
  • Traneksamik asit tabletleri
  • Bazı ağrı kesiciler
  • Progesteron tabletleri
  • Eğer altta yatan cerrahi bir hastalık var ise cerrahi yöntemler

DÜZENSİZ ADET DÖNGÜLERİ

Düzensiz döngüler, adet kanamaları arasındaki sürenin değişkenlik göstermesine denir. Gecikme ya da beklenenden erken gelme olabilir. Ortalama süre 28 gün olmakla birlikte bundan biraz daha uzun ya da kısa olması normaldir.

Düzensiz adetin sebepleri nelerdir?

  • Ergenlik (ilk yıllarda adet dönemleri düzensiz olabilir)
  • Menopoz başlangıcı
  • Erken hamilelik
  • Bazı hormonal doğum kontrol yöntemleri
  • Fazla miktarada kilo almak ya da vermek
  • Yüksek şiddette egzersiz ya da stres
  • Bazı tıbbi durumlar (ör. PKOS ya da tiroid problemleri)

Düzensiz adet için doktora ne zaman başvurulmalıdır?

  • 45 yaşın altında birden adet düzensizleşmesi ya da durması
  • 21 günden daha kısa süreli ya da 45 günden uzun süren siklus
  • Adet kanamalarının 7 günden uzun sürmesi
  • En kısa ve en uzun adet döneminin arasında 20den fazla gün olması
  • Düzensiz adete eşlik eden gebe kalmada zorluk

Altta yatan bir sebep olduğu durumlarda sebebe yönelik tedavi hekim tarafından başlanacaktır.

ADET ATLAMASI VE ADETTEN KESİLME

Adet atlamaı ya da kesilmesinin bir çok sebebi olabilir. Bu sebepler:

  • Gebelik
  • Stres, kaygı
  • Ani kilo kaybı
  • Obezite
  • Aşırı egzersiz yapma
  • Menopoz
  • PKOS (Polikistik over sendromu)
  • Doğum kontrol hapları

Adetten kesilme durumunda doktora başvurulmalı mı?

Eğer gebelik testi sonucunuzun olumsuz ve de buna rağmen adet görümüyorsanız hekime başvuru yararlı olacaktır. Bunun yanında eğer 45 yaştan genç olmanıza rağmen adetten kesildiyseniz yine hekime başvuru gereklidir.

Hekiminiz altta yatan sebebi öğrendikten sonra tedavi gerektiren bir durum ise tedavi planlayacaktır.

ANORMAL RAHİM KANAMALARI

Anormal rahim kanamaları nelerdir?

  • Adet dönemleri arasındaki kanamalar
  • İlişkiden sonra olan kanamalar
  • Adet döneminin herhangi bir zamanında olan damlama tarzında kanamalar
  • Adet kanamasının normalden fazla veya uzun olması

Anormal rahim kanamasının nedenleri nelerdir?

Anormal rahim kanamalarının birçok nedeni vardır. Bu nedenler şu şekildedir:

  • Hormonal dengesizlikler
  • Tiroid bezindeki sorunlar
  • Bazı ilaçların kullanımı
  • Gebelik
  • Düşükler
  • Dış gebelik
  • Doğum kontrol yöntemlerine bağlı olan sorunlar (doğum kontrol hapı, spiral vs…)
  • Rahim veya rahim ağzının iltihapları
  • Myomlar
  • Pıhtılaşma bozuklukları
  • Polipler
  • Çeşitli tip kanserler
  • Kronik tıbbi sorunlar (troit, şeker hastalığı)

Anormal rahim kanamalarının tanısı nasıl konulur?

Anormal kanama tanısı detaylı kadın doğum muayenesi ve bazı tanı testleri ile konulur. Bu testler laboratuvar testleri, bıyopsiler, ultrason vs gibi değişkenlik gösterebilir.

Anormal rahim kanamalarının tedavisi nasıl yapılır?

Anormal kanamanın tedavisi, nedeni, hastanın yaşı, kanamanın şiddeti, çocuk isteyip istemediği gibi, birçok faktörlere bağlıdır. Hormon tedavisi veya diğer ilaç tedavileri kullanılabileceği gibi, cerrahi de uygulanabilir.

Kaynaklar:

  1. https://www.nhs.uk/conditions/periods/period-problems/
  2. https://www.cdc.gov/niosh/topics/repro/femalereproductivesystem.html
  3. https://ezheah.saglik.gov.tr/TR,397149/anormal-rahim-kanamalari.html